بسته بندي و چاپ قسمت اول
طراح يا تيم طراحان بايد بدانند چه دستگاه هايي براي چاپ و بسته بندي كالاها وجود دارد و كداميك از آنها در دسترس است. توانمندي ها و محدوديت هاي ماشين آلات مختلف كدام است. حداكثر سرعت توليد و ظرفيت هر يك و حدود بار مالي استفاده از آنها چقدر است. آيا ساختار و نوع مواد در نظر گرفته شده، با دستگاه هاي موجود در دسترس، قابل اجرا و توليد است. آيا طرح پيشنهادي با ماشين هاي چاپ در اختيار بدون ضعف هاي جدي به انجام مي رسد و آيا از حداكثر كيفيت و توانمندي ماشين آلات بهره گرفته شده است.
طراح يا تيم طراحان بايد بدانند چه دستگاه هايي براي چاپ و بسته بندي كالاها وجود دارد
بدون پاسخ به اين سوالات و با عدم آگاهي از دانش فني مربوط به طريقه توليد كالا و بسته بندي، مراحل مختلف چاپ و روش قرار دادن كالا درون بسته ها، ممكن است طراحي غير عملي يا كم ارزش ارائه شود، كه اين خود بزرگ ترين شكست براي كالا، توليد كننده آن و طراح بسته بندي خواهد بود.
دنياي توليد بسته بندي ها به گستردگي دنياي توليد خود كالاهاست. مراحل توليد بسته ها برچسب تفاوت هاي محتويات آنها، نيازهاي محافظتي و بهداشتي، شرايط حمل و نگهداري نوع مواد اوليه، ابعاد، شكل و اندازه آنها بسيار متفاوت است.
بسياري از مواقع به ويژه درظروف فلزي، شيشه اي و گاهي پلاستيكي، روند و مراحل توليد بسته بندي و ماشين آلات آن از سير توليد محصول پراهميت تر است و بسيار ديده مي شود كه انگيزه خريد در مصرف كنندگان به سبب بسته بندي حاصل شده نه خود كالا.
بسياري از مواقع به ويژه درظروف فلزي، شيشه اي و گاهي پلاستيكي، روند و مراحل توليد بسته بندي و ماشين آلات آن از سير توليد محصول پراهميت تر است و بسيار ديده مي شود كه انگيزه خريد در مصرف كنندگان به سبب بسته بندي حاصل شده نه خود كالا.
گاهي، بسته ها به طور مجزا ساخته و چاپ مي شوند و در مواردي سيستم توليد بسته بندي را در محل توليد محصول و به عنوان مرحله و بخشي تفكيك ناپذير از خط توليد در نظر گرفته اند. در برخي از كالاها، مراحل توليد بسته بندي، در يك چاپخانه شروع و در همانجا به اتمام مي رسد و در مواردي روند ساخت بسته ها، خود مقوله اي طولاني، پيچيده و چند مرحله اي است. مراحل و روش هاي پر كردن بسته ها از محتوي هم بسيار متنوع و متفاوت است. در مورد محصولي مانند آب معدني بخش عمده توليد محصول، پر كردن بسته از محتوي است اما در موارد ديگري چون لوازم خانگي يا الكترونيك، مراحل توليد كالا چنان گسترده و طولاني است كه در برابر آن قرار دادن كالا درون جعبه اهميت چنداني ندارد.
تكنولوژي بسته بندي، عبارت است از دست يابي و توسعه روش هاي جديد براي ساخت بسته ها و پركردن آنها از محتويات گوناگون كه خود شامل صنايع گسترده و تخصص هاي فراواني شده است و به شكلي پويا و فعال با شتاب به پيش مي رود.
مراحل و شيوه هاي چاپ
نبايد در خانواده بزرگ صنعت بسته بندي، نقش چاپ را فراموش كرد. در بازار بسته بندي افزون بر توليدكنندگان مواد اوليه و عمليات تكميلي توليد، دست اندركاران امور چاپ هم حضور جدي دارند و توليد نهايي بسياري از بسته ها به عهده آنهاست. آنها تخيلات و حاصل زحمات طراحان و توليد كنندگان را عينيت بخشيده و به دست مردم مي سپارند. طراح بسته بندي به عنوان ايده پرداز، مجري، ناظر يا هماهنگ كننده در تمام مراحل چاپ حضور دارد و طراحي و چاپ با رشته هايي محكم و متعدد در هم تنيده اند. بساري از شركت هاي توليدي، بسته بندي هايشان را خود توليد و چاپ مي كنند و هم زمان با ديگر مراحل ساخت و تكميل توليدات خود، امور چاپ و ليبل را نيز دنبال مي كنند. اين توليد كنندگان اغلب در قلمرو كالاهاي پر مصرف، يا محصولاتي كه بدون بسته بندي قابل حمل يا نگهداري نيستند، يافت مي شوند. بيشتر فرآورده هاي غذايي و دارويي، اغلب محصولات بهداشتي و آرايشي، دخانيات و بسياري از پاك كننده هاو كالاهاي مصرفي پر تيراژ ديگر از اين جمله اند. با وجود اين حجم عمده از فعاليت هاي چاپخانه هاي بزرگ و كوچك را چاپ و توليد بسته بندي تشكيل مي دهد.
نبايد در خانواده بزرگ صنعت بسته بندي، نقش چاپ را فراموش كرد. در بازار بسته بندي افزون بر توليدكنندگان مواد اوليه و عمليات تكميلي توليد، دست اندركاران امور چاپ هم حضور جدي دارند و توليد نهايي بسياري از بسته ها به عهده آنهاست. آنها تخيلات و حاصل زحمات طراحان و توليد كنندگان را عينيت بخشيده و به دست مردم مي سپارند. طراح بسته بندي به عنوان ايده پرداز، مجري، ناظر يا هماهنگ كننده در تمام مراحل چاپ حضور دارد و طراحي و چاپ با رشته هايي محكم و متعدد در هم تنيده اند. بساري از شركت هاي توليدي، بسته بندي هايشان را خود توليد و چاپ مي كنند و هم زمان با ديگر مراحل ساخت و تكميل توليدات خود، امور چاپ و ليبل را نيز دنبال مي كنند. اين توليد كنندگان اغلب در قلمرو كالاهاي پر مصرف، يا محصولاتي كه بدون بسته بندي قابل حمل يا نگهداري نيستند، يافت مي شوند. بيشتر فرآورده هاي غذايي و دارويي، اغلب محصولات بهداشتي و آرايشي، دخانيات و بسياري از پاك كننده هاو كالاهاي مصرفي پر تيراژ ديگر از اين جمله اند. با وجود اين حجم عمده از فعاليت هاي چاپخانه هاي بزرگ و كوچك را چاپ و توليد بسته بندي تشكيل مي دهد.
در مجموعه فعاليت هاي يك چاپخانه، كار چاپ بسته بندي از پيچيدگي ها و حساسيت هاي ويژه اي برخوردار است. در كارهاي چاپي ديگر، چون پوستر، كتاب و يا مطبوعات كمتر از مراحل مختلف تكميلي استفاده مي شود. اهميت و حساسيت چاپ بسته بندي در آن است كه تعداد زيادي از متغيرها در توليد يك كار مطلوب موثرند. بسته بندي ها اغلب، تيراژ بالا، مواد چاپي متنوع و مركب هاي ويژه اي دارند و مراحل مختلفي چون تيغ قالب و يا پوشش هاي متعدد و عمليات پوشال گيري وچسب زني و يا تكنيك هاي چاپي مختلف، در آنها به كار مي رود. هر كدام از اين مراحل ويژگي ها و حساسيت هاي خاص خود را در پي دارد.
دقت در چاپ بسته بندي از لحاظ اندازه، رنگ، مواد مصرفي و مشابهت كامل با اصل و نسخه هاي پيش تر چاپ شدهحائز اهميت فراوان است. قدري كوچك يا بزرگ شدن يك پوستر يا كتاب، تا حدي اثري نامطلوب روي سارش دهنده مي گذارد. اما همين امر در بسياري از بسته ها، بيش از يك اتفاق نا خوش آيند، بلكه يك فاجعه محسوب خواهد شد. ممكن است محصول داخل بسته بندي به راحتي جاي نگيرد يا به سبب فضاي خالي، كالا درون جعبه امكان حركت داشته باشد و به خود يا بسته صدمه بزند. يا در مثالي ديگر، اگر رنگ پوستري، با تفاوت بسيار اندك، نسبت به آنچه كه قرار بوده باشد، چاپ شود، چندان جاي نگراني نيست، چون بينندگان ملاكي براي مقايسه و پي بردن به اين ضعف ندارند. اما در يك بسته بندي كه از قبل در اختيار مردم بوده و از شهرت و سابقه كافي برخوردار است، اگر حتي شاهد تغييرات بسيار اندكي هم باشيم، توسط خريداران هميشگي به سرعت شناسايي، و گمان تقلبي بودن را در آنها ايجاد مي كند. حفظ شرايط يكسان در طول عمليات چاپي، و تكرار دقيق آن در زمان هاي بعدي كه قرار است اين عمليات دوباره تكرار شود، يكي از چالش هاي اساسي در فعاليت مديران و برنامه ريزان چاپ براي بسته بندي است.
هريك از مراحل گوناگون توليد يك اثر چاپي، با ماشين آلات و كارشناسان ويژه اي سر و كار پيدا مي كند و احتمال آن كه برخي از اين خدمات در مكان هاي ديگري ارائه شود زياد است. ممكن است چندين مجموعه كاري با خبرگان، متخصصان و كارگران مختلف و با مديريت هاي مجزا، در توليد يك كار واحد دخالت داشته باشند. هماهنگي بين فن آوري هاي مختلف و افرادي كه در اين مجموعه ها فعال هستند، كار آساني نيست و برنامه ريزي براي هر مرحله، كه كار را از مقطع قبل سالم تحويل گرفته و درست در اختيار قسمت بعدي قرار دهد، نيازمند دانش، تجربه و مديريت كافي است. هر گونه ضعف يا خطا در هر يك از اين مراحل مي تواند به ناكام ماندن كل عمليات چاپ منجر شود.
براي به سامان رساندن يك پروژه چاپي از ابتدا بايد نگاهي كلي نگر به مراحلي كه يك ايده خلاق را به اثري چاپي تبديل مي كند انداخت. طراح، برنامه ريز، مدير توليدات چاپي و ناظر يا مسئول چاپ، بايد با همكاري با يكديگر به ترسيم عمليات چاپي از ابتدا تا اننها همت گمارند و همژنين از همكاري و معاونت افرادي كه در اين فرآيند فعالي هستند ياري بگيرند. افزون بر اين، سير ترسيم شده از مراحل گوناگون، با تمام جزئيات، بايد به اطلاع تمام كساني كه به عنوان حلقه در زنجير بهم بافته توليد يك كار چاپي قرار دارند برسد. آنها بايد با عوامل مهمي چون ويژگي هاي مراحل مختلف به خصوص مرحله قبل و بعد از خود، زمان، هزينه ها، امكانات و خطرات پيش رو آشنا شوندو از اهيمت و تاثير هر تصميم يا خطا در كل عمليات و در هر مرحله، آگاهي يابند و نقش خود را در اين مجموعه به خوبي درك و ايفا نمايند.
روند طولاني و متنوع ايجاد يك اثر چاپي را مي توان به سه بخش كلي تقسيم كرد: مرحله اول پيش از چاپ، شامل طراحي و آماده سازي هاي لازم، مرحله دوم چاپ هاي مختلف و متعدد، و سومين مرحله، كه مراحل تكميلي و نهايي است.
روند طولاني و متنوع ايجاد يك اثر چاپي را مي توان به سه بخش كلي تقسيم كرد: مرحله اول پيش از چاپ، شامل طراحي و آماده سازي هاي لازم، مرحله دوم چاپ هاي مختلف و متعدد، و سومين مرحله، كه مراحل تكميلي و نهايي است.
آماده سازي و پيش از چاپ
در مرحله آماده سازي و پيش از چاپ سپاري، هنگام طراحي و يا پس از آن، بايد كارهاي متعددي انجام داد. تشخيص و درك صحيح مشخصات اوليه و نهايي يك پروژه چاپي، روش چاپي، تعين ابعاد، تيراژ، تعداد رنگ، اندازه و نوع ترام، مواد اوليه و مشخص كردن نوع سطوح چاپي از قبيل انواع كاغذ يا مقوا يا نوع سلوفان مصرفي، قبل از هر كاري اهميت دارد. هر چند تمام اين تصميم ها در پايان اين مرحله و پيش از چاپ سپاري يكبار ديگر بايد با دقت مرور وبررسي شود. همچين عوامل مختلف اجراي كامپيوتري طرح، ليتوگرافي، چاپ و مراحل تكميلي پس از آن را بايد از ابتدا معين كرد. انتخاب درست نرم افزارها و سخت افزارهاي كامپيوتري ، اسكن و دريافت تصاوير، رتوش و اصلاح عكس ها، تهيه و تنظيم مطالب، اجراي كامل و نهايي كردن طرح به صورت ديجيتال مجموع كارهايي است كه به اصطلاح طراحي ناميده مي شود، نمونه گيري دقيق ونزديك به كار چاپ شده نهايي و بررسي همه جانبه آنها و رفع نواقص احتمالي از ديگر كارهايي است كه بايد، قبل از چاپ و ليتوگرافي، انجام شود.
به تبديل سالم فايل به مصالح قابل چاپ چون فيلم و زينگ، ليتوگرافي يا فتوليتوگرافي مي گويند، كه از مهم ترين بخش هاي پيش از چاپ است، دقت عمل، تجربه و مهارت افراد دست اندركار و به كارگيري ماشين آلات دقيق در اين قسمت مي تواند، تضمين كننده انتقال صحيح و كامل طرح به ماشين چاپ باشد.
در مرحله آماده سازي و پيش از چاپ سپاري، هنگام طراحي و يا پس از آن، بايد كارهاي متعددي انجام داد. تشخيص و درك صحيح مشخصات اوليه و نهايي يك پروژه چاپي، روش چاپي، تعين ابعاد، تيراژ، تعداد رنگ، اندازه و نوع ترام، مواد اوليه و مشخص كردن نوع سطوح چاپي از قبيل انواع كاغذ يا مقوا يا نوع سلوفان مصرفي، قبل از هر كاري اهميت دارد. هر چند تمام اين تصميم ها در پايان اين مرحله و پيش از چاپ سپاري يكبار ديگر بايد با دقت مرور وبررسي شود. همچين عوامل مختلف اجراي كامپيوتري طرح، ليتوگرافي، چاپ و مراحل تكميلي پس از آن را بايد از ابتدا معين كرد. انتخاب درست نرم افزارها و سخت افزارهاي كامپيوتري ، اسكن و دريافت تصاوير، رتوش و اصلاح عكس ها، تهيه و تنظيم مطالب، اجراي كامل و نهايي كردن طرح به صورت ديجيتال مجموع كارهايي است كه به اصطلاح طراحي ناميده مي شود، نمونه گيري دقيق ونزديك به كار چاپ شده نهايي و بررسي همه جانبه آنها و رفع نواقص احتمالي از ديگر كارهايي است كه بايد، قبل از چاپ و ليتوگرافي، انجام شود.
به تبديل سالم فايل به مصالح قابل چاپ چون فيلم و زينگ، ليتوگرافي يا فتوليتوگرافي مي گويند، كه از مهم ترين بخش هاي پيش از چاپ است، دقت عمل، تجربه و مهارت افراد دست اندركار و به كارگيري ماشين آلات دقيق در اين قسمت مي تواند، تضمين كننده انتقال صحيح و كامل طرح به ماشين چاپ باشد.
نيازهاي طراحي مراحل تكميلي،مانند طراحي تيغ قالب براي برش، يا طرح هاي لازم براي پوشش هاي موضعي و كليشه هاي چاپ هاي خاص و بسياري نكات ديگر، بايد پيش از چاپ صورت پذيرد تا چنانچه در چاپ اصلي ضرورت داشته باشد ملاحظاتي براي آنها در نظر گرفته شود آشكار گردد. پس از چاپ، صحت اين طراحي ها با كار چاپ شده بايد بررسي شود و در صورت بروز اشكالات، طراحي آنها اصلاح گردد. تمام اين فعاليت ها بايد يك به يك و با دقت و صرف زمان كافي انجام شود.
پيش از اين، كامپيوتر در طراحي و اجراي كارهاي چاپي چندان نقشي نداشت و مراحل طراحي، اجرا و آماده سازي يك كار، بسيار طولاني بود و از طريق چندين نفر، با تخصص هاي مختلفي در زمينه هاي طراحي يا ليتوگرافي، به سامان مي رسيد. طي اين روند طولاني، رفته رفته كار آماده مي شد و در كنار آن بسياري از نكات فني و اشتباهات ريز و درشت طراح يا تيم طراحان و ليتوگرافان، آشكار و اصلاح مي گشت. اما امروزه همه كارها سرعت و شتاب خاصي گرفته و تقريبا تمامي مراحل پيش از چاپ و پخش عمده مراحل آماده سازي، در دفتر كار طراح و در كامپيوتر او به اتمام مي رسد. نشر روميزي نعمت و دستاور بزرگي است و امكاناتي ارزشمند براي طراحان و سفارش دهندگان كارهاي چاپي فراهم آورده، اما در صورت عدم تخصص و تجربه كافي يا صرف نكردن وقت و دقت مورد نياز و يا نداشتن اطلاعات لازم درباره مراحل بعدي پروژه چاپ، حتي عدم بهره گيري از كارشناسان خبره در تخصص هاي مختلف، احتمال زيان ديدن كار، و حتي باطل شدن آن، بسيار جدي است.
پيش از اين، كامپيوتر در طراحي و اجراي كارهاي چاپي چندان نقشي نداشت و مراحل طراحي، اجرا و آماده سازي يك كار، بسيار طولاني بود و از طريق چندين نفر، با تخصص هاي مختلفي در زمينه هاي طراحي يا ليتوگرافي، به سامان مي رسيد. طي اين روند طولاني، رفته رفته كار آماده مي شد و در كنار آن بسياري از نكات فني و اشتباهات ريز و درشت طراح يا تيم طراحان و ليتوگرافان، آشكار و اصلاح مي گشت. اما امروزه همه كارها سرعت و شتاب خاصي گرفته و تقريبا تمامي مراحل پيش از چاپ و پخش عمده مراحل آماده سازي، در دفتر كار طراح و در كامپيوتر او به اتمام مي رسد. نشر روميزي نعمت و دستاور بزرگي است و امكاناتي ارزشمند براي طراحان و سفارش دهندگان كارهاي چاپي فراهم آورده، اما در صورت عدم تخصص و تجربه كافي يا صرف نكردن وقت و دقت مورد نياز و يا نداشتن اطلاعات لازم درباره مراحل بعدي پروژه چاپ، حتي عدم بهره گيري از كارشناسان خبره در تخصص هاي مختلف، احتمال زيان ديدن كار، و حتي باطل شدن آن، بسيار جدي است.
با تسخير دنياي گرافيك و چاپ به وسيله كامپيوتر، تقريبا تمام مراحل قبل از چاپ، با كمك كاميپوتر صورت مي گيرد: كارهايي چون طراحي، اسكن تصاوير، رتوش و اصلاح آنها، تنظيم و طراحي حروف، نمونه گيري، تهيه فيلك و زينك يا كليشه و تيغ هاي لازم، حتي اخيرا خود ماشين هاي چاپ هم به كامپيوتر متصل شده اند كه يا كل فرآيند چاپ از كامپيوتر دستور مي گيرد، يا در تنظيم رنگ و كمترل ماشين كاربرد دارد. ديگر صنعت چاپ با كامپيوتر از طريق صدها رشته باريك و ضخيم پيوند خورده است و براي هر كسي كه در بخشي از اين صنعت گسترده مشغول به فعاليت است، داشتن دانش و مهارت كافي براي كار با نرم افزارهاي مرتبط الزامي است. كساني كه به اين مهم تسلط نسبي نداشته باشند، مانند افرادي بي سواد، در عرصه پيشرفت عمومي محتاج ديگرانند.
ليتوگرافي، كليشه سازي، سليندرسازي و شابلون سازي كه جملگي مراحل آماده سازي براي روش هاي مختلف چاپ هستند از حالت دستي يا آنالوگ خارج شده و به صورت نيمه ديجيتال درآمدند و امروزه به صورت تمام ديجيتال قابل انجام شده اند. سه دستگاه اصلي مراكز آماده سازي اسكنر، ايمج ستر و پليت ستر است. اسكنر تصاوير را وارد كامپيوتر مي كند و پس از كار بر روي آن و تلفيق با نقوش و حروف با اتمام كار طراحي، به وسيله ايميج ستر فيلم تهيه مي شود. در چاپ افست كه نياز به داشتن پليت يا زينك است مي توان ايميج ستر را حذف و به وسيله پليت ستر مستقيم با روش كاميپوتر به پليت زينك تهيه كرد.
در هر شكل چه به صورت سنتي و دستي و چه به صورت ديجيتال، هدف نهايي از مرحله پيش از چاپ، توليد پليت يا فرم هاي چاپ جهت نصب در ماشين هاي چاپ و تكثير است. مرحله آماده سازي از حرفه اي ترين مراحل چاپ است. شناخت روش ها، خواص مواد مصرفي، ويژگي هاي ماشين آلات، نرم افزارها، ابزارهاي كنترل كيفيت و بسياري نكات ديگر در هر يك از روش هاي آماده سازي و چاپ سرشار از ظرايف تخصصي و تجربي فراواني است كه هر يك مي تواند سرنوشت كار چاپي را رقم بزند.
مرجع مطالب :مجله فناوري و توسعه صنعت بسته بندي
دیدگاه خود را ثبت کنید
تمایل دارید در گفتگوها شرکت کنید؟در گفتگو ها شرکت کنید.